Παρεξηγήσεις, δημιουργισμός και Εξέλιξη.Το Βρετανικό παράδειγμα

(technical issue...detail: Το ποστ φαίνεται χάλι μαύρο στον reader σας επειδή το αντέγραψα από word και βαριόμουν να το διορθώσω καθώς προείχε η μαγειρική μου.)

Πριν μια εβδομάδα ξέσπασε "πόλεμος" στην Royal Society στο Η.Β ανάμεσα στα μέλη της και εκπαιδευτικούς και επεκτάθηκε στη συνέχεια στα Μ.Μ.Ε με δημοσιογράφους και επιστήμονες να κατηγορούν αλλήλους για στρέβλωση των σχολίων ενός μέλους της Royal Society, που οδήγησε στην παραίτησή του από τη θέση του διευθυντή για θέματα παιδείας της R.S και την αναζωπύρωση της αντιπαράθεσης ανάμεσα σε δημιουργιστές, επιστήμονες και ιερείς για την εξέλιξη, τον Θεό και τον άνθρωπο.

Το γεγονός: Ο Michael Reiss (bio) δίνει μια ομιλία (British Association’s Festival of Science στο Λίβερπουλ), η οποία δημοσιοποιείται από τα Μ.Μ.Ε και οδηγεί στην παραίτησή του από τη θέση του. Το «αγκάθι» της ομιλίας του αιδεσιμώτατου ήταν ένα σημείο που έλεγε το εξής: «creationism is best seen by science teachers not as a misconception but as a world view». Δηλαδή με λίγα λόγια όπως μπορεί ο καθένας να καταλάβει διαβάζοντας αυτή τη φράση, ο Reiss παροτρύνει τους εκπαιδευτικούς στις σχολικές τάξεις να διδάσκουν το δημιουργισμό ως κάτι το αποδεκτό κι όχι ως κάτι που θα πρέπει να αγνοούνε και να μην το αναφέρουν. Όπως όλοι μπορούν να αντιληφθούν το να δηλώνει κάποιος που είναι βιολόγος και υπεύθυνος σε θέματα εκπαίδευσης της ίδιας "κοινότητας" στην οποία ανήκε και ο Δαρβίνος τα παραπάνω περί διδασκαλίας του δημιουργισμού είναι εξωφρενικά και απαράδεκτα.

Οι επακόλουθες αντιδράσεις: Αρχικά το κοινό μπερδεύτηκε όσον αφορά το δημιουργισμό στις σχολικές αίθουσες από τη στάση του Reiss έτσι όπως την πληροφορήθηκε από τα Μ.Μ.Ε και ακόμη περισσότερο από την Royal Society, που έχει στις τάξεις της 21 κατόχους του βραβείου Νόμπελ, όπου η κοινή στάση είναι ενάντια στη διδασκαλία του δημιουργισμού. Επίσης μερικοί διευθυντές σχολείων παραδέχτηκαν ότι η «θεωρία του δημιουργισμού» διδάσκεται ώστε να μην αποκλείονται οι μαθητές που προέρχονται από ένα έντονα θρησκευτικό περιβάλλον και αδυνατούν να δεχτούν την εξέλιξη.

Όμως στην Royal Society ο απόηχος των όσων παρουσιάστηκαν ως δηλώσεις ενός μέλους της και κατά συνέπεια ως ενδεχόμενη θέση της, δεν έτυχαν και τόσο θερμής αποδοχής και πυροδότησαν την οργισμένη αντίδραση πολλών μελών της που ζητούσαν το κεφάλι του Reiss για τη ζημιά που προκάλεσε στην εικόνα της Royal Society αλλά και επειδή έδωσε πολλά επιχειρήματα στους δημιουργιστές ώστε να εισχωρήσουν από την Κερκόπορτα μέσα στο βρετανικό εκπαιδευτικό σύστημα, με αφορμή τα λόγια του Reiss. Από την άλλη όμως δίχασε την επιστημονική κοινότητα για το ζήτημα της διδασκαλίας του δημιουργισμού ενώ δημιουργήθηκε και ζήτημα για το αν ο Reiss είπε ή δεν είπε ότι πρέπει να διδάσκεται ισότιμα ο δημιουργισμός στις σχολικές τάξεις ως εναλλακτική, «επιστημονική (?)» θεωρία της εξέλιξης.

Έγιναν όμως έτσι τα πράγματα?

Διαβάζοντας κάποιος προσεχτικά την ομιλία του Reiss διαπιστώνει ότι ο ίδιος μίλησε για πολύ περισσότερα από όσα παρουσίασαν τα βρετανικά Μ.Μ.Ε απομονώνοντας μία και μόνο φράση του (βλέπε παραπάνω) από την ομιλία.

Αν μπορεί κάποιος να συνοψίσει τα κύρια σημεία της ομιλίας του αυτά είναι :

1.Ο δημιουργισμός δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια παρανόηση αλλά ως τρόπος που κάποιος αντιλαμβάνεται τον κόσμο γύρω του.

2.Η λέξη θεωρία (όπως στην περίπτωση της Εξέλιξης) οδηγεί σε παρερμηνείες από αυτούς που δεν είναι σχετικοί με την επιστημονική ορολογία νομίζοντας λανθασμένα ότι η λέξη θεωρία σημαίνει απλά μια ιδέα δίχως επιστημονική στήριξη σε δεδομένα και αρχές, δεχόμενοι κατά αυτό τον τρόπο το δημιουργισμό/ευφυή σχεδιασμό ως ισότιμες «επιστημονικές θεωρίες». .(Αναφερόμενος σε εθνικό ρυθμιστικό πλαίσιο που έχει εκδοθεί για την διδασκαλία της προέλευσης του σύμπαντος και του ανθρώπου).

3.Ο δημιουργισμός και ο ευφυής σχεδιασμός δεν είναι μέρος των σχολικών προγραμμάτων και δεν μπορούν να διδάσκονται ως επιστημονικά, αλλά οποιαδήποτε συζήτηση προκύψει με αφορμή μη επιστημονικές θεωρήσεις μπορούν να δώσουν την ευκαιρία στους εκπαιδευτικούς να δείξουν στους μαθητές γιατί δεν είναι επιστημονικές θέσεις οι παραπάνω και πώς η θεωρία της εξέλιξης βασίζεται σε επιστημονικές αποδείξεις .(Πάλι αναφερόμενος στο περιεχόμενο της παραπάνω Οδηγίας).

4. Και πάμε τώρα στο σημείο που ο Reiss διαφοροποιείται. Όπως υποστηρίζει δεν συμφωνεί με τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς στο ότι η αναφορά περί δημιουργισμού/ευφυούς σχεδιασμού στην τάξη τις νομιμοποιεί ως επιστημονικές θέσεις ισάξιες με τη θεωρία της εξέλιξης. Αντίθετα είναι υπερ της συζήτησης (όχι διδασκαλίας) αυτών των απόψεων στην σχολική τάξη υπό το σκεπτικό ότι είναι μια ευκαιρία για να συζητιούνται τα πάντα, ώστε να εκπαιδευτούν οι μαθητές στην αντικειμενική και λογική επιχειρηματολόγηση.

Συνεχίζοντας με την σκέψη του, τίθεται υπέρ συζητήσεων, που ανάλογα με τις ικανότητες του εκπαιδευτικού και τη σύσταση της σχολικής τάξης, δίνεται η ευκαιρία να παρουσιαστεί το πώς λειτουργεί η επιστήμη στο να ερμηνεύει τα δεδομένα, να εξετάζει ιδέες και θεωρίες, ποιά ερωτήματα μπορούν να απαντηθούν από την επιστήμη και ποιός ο ρόλος της επιστημονικής κοινότητας.

Αναφερόμενος στο προφίλ του μαθητή που προέρχεται από ένα θρησκευτικό περιβάλλον, δεν τον αντιμετωπίζει ως ένα άτομο που δεν έχει καταλάβει κάτι σωστά αλλά ως κάποιον που αντιλαμβάνεται τον κόσμο μη επιστημονικά και ότι ένα 50λεπτο μάθημα δεν μπορεί να αλλάξει την μη επιστημονική κοσμοθεωρία του μαθητή, αλλά μπορεί να του δώσει την ευκαιρία να έρθει πιο κοντά στην επιστημονική, δίχως να απειλείται η σκέψη του και δείχνοντάς του σεβασμό παράλληλα.

Μπέρδεμα?Ίσως η ομιλία του Reiss να τάραξε τα νερά, ίσως τα MME μεγαλοποίησαν το γεγονός απομονώνοντας μια φράση, δίχως να δίνουν βαρύτητα στο σύνολο, ίσως η Royal Society να φέρθηκε σκληρά απέναντι σε ένα μέλος της αλλά ένα είναι το σίγουρο. Αποτελεί πρόκληση το πώς οι σκεπτικιστές, οι επιστήμονες, οι ανοιχτόμυαλοι αντιλαμβάνονται τα γεγονότα γύρω τους και πώς προσεγγίζουν αυτούς που υποστηρίζουν το λανθασμένο.Εξάλλου ο εχθρός είναι ο δογματισμός και το απόλυτο...

ΥΓ.Προσωπικά έχω γελοιοποιήσει θρησκόληπτους που μου μιλούσαν είτε για τη δημιουργία του Κόσμου σύμφωνα με τις Γραφές είτε για τον Ευφυή Σχεδιασμό καθώς τα θεωρώ γελοία, αντιμετωπίζοντάς τους και με την τυπική επιστημονική αλλαζονία και ελιτισμό ορισμένες φορές (το παραδέχομαι) . Από την άλλη αν είχα έναν μαθητή απέναντί μου, που στο κάτω κάτω είναι παιδί των γονιών του και δεν φταίει σε τίποτα, γιατί να το γελοιοποιήσω και να το απομακρύνω από την επιστημονική σκέψη, ενεργοποιώντας αμυντικούς μηχανισμούς και οδηγώντας το στο περιθώριο?Μήπως μερικές φορές οι επιστήμονες γινόμαστε ακριβώς σαν αυτούς που στοχεύουμε, δογματικοί και επιθετικοί σαν ακόλουθοι μιας θρησκείας?Μήπως ο στόχος είναι καλά "οπλισμένοι" εκπαιδευτικοί και επιστήμονες που δεν φοβούνται να μιλήσουν για θέματα ταμπού δίχως να ακολουθούν την πεπατημένη και εύκολη λύση της ξερής διδασκαλίας του εκπαιδευτικού υλικού, αλλά να προσπαθούν να διεγείρουν την περιέργεια των μαθητών για τον κόσμο?

YΓ2: Δεν βρήκα καμία αναφορά στα ελληνικά ΜΜΕ (ίσως στο in.gr., δεν θυμάμαι)..Mπορεί να κάνω και λάθος αλλά αν είναι έτσι δικαιολογούμαστε γιατί μας απασχολούν πιο σημαντικά ζητήματα.

Διαβάστε επίσης

-Leading Scientist urges teaching of creationism in schools

-Royal Society's Michael Reiss resigns over creationist row

-The Royal Society has treated Michael Reiss badly

-Science, truth and the Royal Society