O oρισμός της ζωής (με ερωτηματικό)

πηγή:NASA

Mερικές φορές, έχω την τάση να διαβάζω παλιά ποστ μου και προσπαθώ να κρίνω/εξετάσω αποστασοποιημένα τα γραφόμενα, για να δω πού θα οδηγηθώ. Αυτή τη φορά μάλλον μπερδεύτηκα παρά κατέληξα κάπου. Το ποστ «Ο ορισμός της ζωής» έκανε μια εισαγωγή με ερωτήματα, όπως Ποιός είναι ο ορισμός της ζωής και για ποιό λόγο έχει σημασία ένα τέτοιο ερώτημα για την επιστημονική κοινότητα και όχι μόνο.

Ξεκίνησα αποδομώντας λοιπόν τα ερωτήματα κάνοντας το πιο απλό, σημειώνοντας δηλαδή τον βιολογικό ορισμό της ζωής: ¨The state that distinguishes organisms from inorganic matter, manifested by growth, metabolism, reproduction, and adaptation. It includes the course of existence, the sum of experiences, the mode of existing, or the fact of being. (Random House Unabridged Dictionary, 2d ed; Dr. James H. Cassedy, NLM History of Medicine Division) ¨

Η κατάσταση που διαχωρίζει τους οργανισμούς από την ανόργανη ύλη, χαρακτηριζόμενους από την ανάπτυξη, μεταβολισμό, αναπαραγωγή και προσαρμογή. Περιλαμβάνει την πορεία της ύπαρξης, το σύνολο των εμπειριών, τον τρόπο ή το γεγονός της υφιστάμενης ύπαρξης.

Στη συνέχεια κάποια γεγονότα πυροδότησαν μια αυτόματη νοητική σύνδεσή τους με τον ορισμό της ζωής, που συνέχιζαν να στριφογυρίζουν σε ανεξάρτητες τροχιές γύρω από τα τρία γράμματα της λέξης.

• Οι προσπάθειες του Ινστιτούτου του Craig Venter (του πρωτοπόρου, αμφιλεγόμενου, άπληστου(?) επιστήμονα), να ανα-συνδυάσει κατά σειρά τμήματα συνθετικού DNA, ώστε να προκύψει το πλήρες γονιδίωμα ενός βακτηρίου συνθετικά, θέλοντας να αποδείξουν ότι μπορούν να σχεδιαστούν μικροοργανισμοί από το μηδέν για να παράγουν υδρογόνο ή να απορροφούν την περίσσεια διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.
• Το πεδίο της τεχνητής (artificial) ζωής με σκοπό την εξέταση των επιστημονικών, φιλοσοφικών και κοινωνικών θεμάτων που έχουν σχέση με την αυξανόμενη ικανότητα σύνθεσης από το μηδέν συμπεριφορών, που άπτονται του ορισμού της ζωής και έχουν ως σημείο εκκίνησης υπολογιστικά συστήματα, μηχανές, μόρια και άλλα εναλλακτικά μέσα. Όπως αναφέρεται στο περιοδικό του ΜΙΤ “Artificial Life”, επεκτείνοντας τους ορίζοντες της εμπειρικής έρευνας στη βιολογία υπό το δόγμα της ζωής όπως την ξέρουμε, μπορούμε να περάσουμε στο χώρο της ζωής, όπως θα μπορούσε να είναι ή ήταν, εξετάζοντας το πώς ξεκίνησε η ζωή, την αυτο-οργάνωση των οργανισμών, την εξέλιξη και τις διάφορες οικολογικές δυναμικές συνιστώσες, την ρομποτική και ζωική συμπεριφορά κτλ.
• Η προσεδάφιση του Φοίνικα της NASA στον βόρειο αρκτικό του Άρη, όπου θα σκάψει σε βάθος μισού μέτρου όχι για να βρεί απόδειξη ύπαρξης ζωντανού οργανισμού, υπό τη μορφή μικροοργανισμών αλλά για να απαντήσει στο ερώτημα αν το περιβάλλον (ακόμη και το υπεδάφιο) του πλανήτη μπορούσε ή μπορεί να υποστηρίξει τη ζωή. Στην αναζήτηση αυτή θα ψάξει για τα απαραίτητα συστατικά της ζωής, όπως πηγή ενέργειας, οργανική ύλη και νερό.
• Η είδηση ότι εντοπίστηκαν σε μετεωρίτη, ίχνη από μερικές νουκλεοβάσεις (ουρακίλη και ξανθίνη), δηλαδή κάποιους από τους θεμέλιους λίθους (και ενδιάμεσες ενώσεις) του DNA και του RNA, που αποκλείονται να προήλθαν από επιμόλυνση με οργανισμούς από τη Γη, αλλά στηρίζουν σημαντικά τη θεωρία, ότι τα χημικά μόρια για να ξεκινήσει η αντίδραση της ζωής στον προβιοτικό πλανήτης μας, έφτασαν εδώ από το διάστημα, πάνω σε μετεωρίτες.

Το αποτέλεσμα της σύνδεσης αυτών των γεγονότων με τα ερωτήματα, ήταν απλά ένας κύκλος, που με οδήγησε πάλι στην αρχή. Χρειάζεται ο ορισμός της ζωής?Xρειάζεται να ψάχνουμε για στοιχεία σε πλανήτες και φεγγάρια εκατομύρια χιλιόμετρα μακρυά, αλλά και σε δομές με μέγεθος μερικών εκατομμυριοστών του μέτρου?Ίσως τελικά δεν χρειάζεται ο ορισμός, τόσο για χάρη του να ορίσει αυτό το ¨μυστηριακό¨ φαινόμενο αλλά για έναν πιο απλό λόγο. Αιώνες τώρα, από τον καιρό του Αριστοτέλη, εως την εποχή των Αλχημιστών του Μεσαίωνα, οι ερωτήσεις είχαν μεγαλύτερη αξία από τις απαντήσεις. Η ατέρμονη αναζήτηση πνευματικών σπαζοκεφαλιών και πρακτικών προκλήσεων, έδωσε, έδινε και συνεχίζει να δίνει μια ανεξάντλητη καύσιμη ύλη στα μυαλά φιλοσόφων, επιστημόνων, άμυαλων, καιροσκόπων και διανοητών για να κινούν την αεικίνητη ανθρώπινη περιέργεια. Ίσως τελικά δεν έχει σημασία αν θα δοθούν ποτέ απαντήσεις για το «μυστήριο» της ζωής, ούτε αν έχουν αξία οι αναλύσεις επί αναλύσεων για τον λόγο ύπαρξης και το σκοπό της ανθρώπινης περιέργειας. Οι προκλήσεις και μόνο είναι οι φωτεινές επιγραφές στο σκοτεινό μονοπάτι της περιέργειας και κανένας δεν μπορεί να ξέρει με βεβαιότητα το τελικό (αν υπάρχει) αποτέλεσμα. Αρκεί που συνεχίζουμε να σκεπτόμαστε, να αμφισβητούμε, να ερευνούμε, να αποδεχόμαστε και να απορρίπτουμε δίχως να κουβαλούμε την άγνοια, τη μισαλλοδοξία και τη μοιρολατρεία. Καλή μας τύχη.

UPDATE - Το biology4u επέστρεψε.Let's rock 'n' roll babe!

Μετά από καιρό "ξανακυκλοφορεί" με διαφορετική μορφή, δυναμικότερο ύφος και χροιά και πιο πλουραλιστικό σχήμα το on-line περιοδικό βιολογίας biology4u με στόχους όπως αναφέρεται και στο editorial :

• Να παρουσιάζουμε και να σχολιάζουμε από τις ειδήσεις που αφορούν στη Βιολογία, όσες κρίνουμε σημαντικότερες και πιό ενδιαφέρουσες για τον έλληνα περιηγητή του διαδικτύου.
• Να φιλοδοξούμε να πραγματώσουμε μέσω του Biology4u το κυρίαρχο δίδαγμα που απορρέει από τη μεγάλη επιστημονική επανάσταση της Βιολογίας του 20ου και 21ου αιώνα: Την ανάγκη για μια νέα σύνθεση ανάμεσα στα διαφορετικά βιολογικά αντικείμενα και στους χώρους στους οποίους αυτά εξασκούνται.
• Να προβάλλουμε, στο πλαίσιο της τεράστιας πολιτισμικής επίδρασης που ασκεί η σύγχρονη βιολογική επανάσταση, στις σύγχρονες κοινωνίες, κάθε αντικείμενο που φωτίζει τη σχέση ανάμεσα στη Βιολογία και τον κόσμο των ιδεών.

Επειδή τα πολλά λόγια είναι φτώχια θα σας περιμένω κι εγώ με τη σειρά μου και από εκεί μεριά, όπου φιλοξενούμαι.